De overgang is een fase die je leven op z’n kop kan zetten. Je lichaam verandert, je energie daalt, je slaapt slechter en je humeur gaat alle kanten op. En dan zijn daar nog de opvliegers, nachtelijk zweten, gewrichtspijn, gewichtstoename, stemmingswisselingen en libidoverlies. Veel vrouwen voelen zich niet meer zichzelf.

Soms zijn leefstijlmaatregelen, supplementen of natuurlijke middelen niet genoeg om de klachten onder controle te krijgen. Dan komt HST (Hormoon Substitutie Therapie) in beeld als mogelijke oplossing. In deze blog neem ik je mee in de wereld van HST: wat het is, wat het doet, de voordelen, risico’s én mijn persoonlijke afwegingen.

Wat is HST precies?

HST, ofwel Hormoon Substitutie Therapie (in het Engels: HRT – Hormone Replacement Therapy), is een behandeling waarbij het tekort aan vrouwelijke hormonen – voornamelijk oestrogeen en soms ook progesteron – tijdens de overgang wordt aangevuld.

Tijdens de overgang daalt de productie van deze hormonen drastisch, wat voor veel vrouwen lichamelijke en mentale klachten veroorzaakt. Door deze hormonen via tabletten, pleisters, crèmes, sprays of een spiraal weer toe te dienen, wordt geprobeerd de klachten te verminderen of zelfs helemaal weg te nemen.

Waarom kiezen vrouwen voor HST?

Veel vrouwen komen op een punt waarop ze denken: “Dit is niet meer vol te houden.” En dat begrijp ik. Als je maanden of jaren lang slecht slaapt, niet meer helder kunt denken of voortdurend oververhit raakt, ga je zoeken naar serieuze oplossingen.

HST kan:

• Opvliegers en nachtelijk zweten sterk verminderen
• De slaapkwaliteit verbeteren
• Stemmingswisselingen stabiliseren
• Gewrichtspijn en spierpijn verminderen
• Vaginale droogheid en pijn bij het vrijen verminderen
• Het risico op botontkalking (osteoporose) verlagen
• Een positief effect hebben op je libido en algehele levenskwaliteit

Hoe wordt HST toegediend?

Er zijn verschillende vormen van HST. Welke vorm je krijgt, hangt af van je persoonlijke situatie:

1. Oestrogeen alleen:
   Alleen geschikt voor vrouwen die hun baarmoeder niet meer hebben.
2. Oestrogeen + progesteron:
   Nodig als je nog een baarmoeder hebt, omdat oestrogeen alleen de kans op baarmoederkanker verhoogt. Progesteron beschermt tegen dat risico.
3. Verschillende toedieningsvormen:
   • Tabletten
   • Pleisters
   • Gel of spray
   • Vaginale zetpillen of crème (voor lokale klachten)
   • Hormoonspiraal (levonorgestrel) in combinatie met oestrogeen

Een arts kijkt naar jouw gezondheid, leeftijd en overgangsfase om te bepalen welke combinatie het beste past.

Wanneer is HST een goede optie?

Volgens de richtlijnen is HST het meest effectief en veilig wanneer je:

• Heftige overgangsklachten hebt die je dagelijks functioneren beïnvloeden
• Korter dan 10 jaar in de overgang zit
• Jonger bent dan 60 jaar
• Geen verhoogd risico hebt op borst- of baarmoederkanker, trombose of hart- en vaatziekten

Ben je ouder dan 60 of al langer dan 10 jaar postmenopauzaal? Dan kunnen de risico’s van HST iets toenemen. Overleg altijd met je arts wat in jouw situatie verstandig is.

Zijn er risico’s aan HST?

Ja, er zijn risico’s – en het is belangrijk dat je die goed begrijpt voordat je met HST begint. Er is in het verleden veel verwarring ontstaan na onderzoeken die een verhoogd risico op borstkanker, hartproblemen en beroertes aantoonden.

Inmiddels is die informatie genuanceerd. De huidige inzichten geven aan dat:

• Het risico op borstkanker iets toeneemt bij langdurig gebruik van combinatie-HST (meer dan 5 jaar), vooral bij vrouwen boven de 60.
• Het risico op trombose verhoogd is bij orale toediening (via pillen), minder bij pleisters of gel.
• Het risico op hart- en vaatziekten vooral speelt bij vrouwen die op latere leeftijd (na 60) starten met HST.

Maar: deze risico’s zijn klein en moeten altijd worden afgewogen tegen de voordelen. Voor veel vrouwen wegen de positieve effecten zwaarder.

Mijn persoonlijke ervaring met de afweging

Voor mij was het een moeilijke beslissing. Ik had jarenlang overgangsklachten: nachtelijk zweten, stemmingswisselingen, vergeetachtigheid, en een energiepeil dat onder het vriespunt lag. Ik probeerde alles: voedingssupplementen, yoga, meditatie, voedingsaanpassingen… En ja, dat hielp. Een beetje.

Maar het werd me op een dag te veel. Ik stond op met wallen tot op mijn knieën en kon amper functioneren op mijn werk. Na lang twijfelen en veel lezen, maakte ik een afspraak bij een overgangsconsulent en later bij mijn huisarts.

Mijn conclusie? HST is geen “makkelijke uitweg”, maar wél een serieuze oplossing. Het is geen wondermiddel, maar voor veel vrouwen wel een gamechanger.

Veelgestelde vragen over HST

1. Krijg ik van HST weer een menstruatie?
Dat hangt ervan af. Sommige vormen van HST geven een maandelijkse “onttrekkingsbloeding”, vooral bij vrouwen die nog niet in de postmenopauze zitten. Andere geven helemaal geen bloedingen meer.

2. Kom je aan van HST?
De overgang zélf zorgt vaak voor gewichtstoename, door veranderende hormonen en een tragere stofwisseling. HST zelf maakt je niet per se dikker, maar sommige vrouwen houden iets meer vocht vast in het begin. Een gezonde leefstijl blijft belangrijk.

3. Moet je stoppen met HST na een paar jaar?
Niet per se. Zolang de voordelen opwegen tegen de risico’s, kun je – in overleg met je arts – doorgaan. Regelmatige evaluatie is wél belangrijk.

4. Is het verslavend?
Nee, HST is niet verslavend. Je lichaam went er wel aan, dus stoppen moet in overleg en geleidelijk.

Alternatieven voor HST

Niet elke vrouw wil of mag HST gebruiken. Gelukkig zijn er ook andere manieren om overgangsklachten aan te pakken:

• Fyto-oestrogenen: natuurlijke plantaardige stoffen met een lichte oestrogeenwerking (zoals rode klaver, soja, lijnzaad)
• Voedingssupplementen: zoals magnesium, vitamine D, B-complex, omega 3
• Leefstijl: gezond eten, voldoende beweging, stressmanagement
• Cognitieve gedragstherapie (CGT): kan helpen bij slaapproblemen en stemmingsklachten

Tot slot: kies wat bij jou past

De overgang is geen ziekte, maar een levensfase. Toch kunnen de klachten allesoverheersend zijn. Gun jezelf de ruimte om hulp te zoeken. HST is geen wondermiddel, maar voor veel vrouwen wél een belangrijke steun.

Laat je goed informeren. Stel vragen. Praat met je huisarts, een overgangsconsulent of gynaecoloog. En vooral: luister naar je eigen lichaam. Wat werkt voor jouw vriendin, zus of buurvrouw, hoeft niet automatisch bij jou te passen.

Of je nu kiest voor HST, natuurlijke alternatieven of een combinatie van beide: jij verdient het om je weer goed te voelen.